Polislerin Araç Arama Yetkileri
Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu (PVSK) başta olmak üzere ilgili mevzuat ve Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Araç aramaları, adlî arama ve önleme araması olmak üzere iki temel kategoriye ayrılmaktadır.Polislerin araç arama yetkileri, temel olarak aşağıdaki kanun ve yönetmeliklerle düzenlenmiştir:
- 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK): Adlî aramaların esaslarını belirler.
- 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu (PVSK): Önleme aramalarının ve polisin genel görev ve yetkilerini düzenler.
- Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmeliği: Kanunlarda belirtilen arama esas ve usullerinin uygulanmasına ilişkin detayları içerir.
Polis Her Aracı Durdurup Arayabilir mi?
Hayır. Her araç durdurulabilir ama her araç aramaya tabi tutulamaz.
Yani uygulama noktasında “Genel kontrol yapıyoruz” gerekçesiyle tüm araçların içi didik didik aranamaz.
Aracın İçinin Aranması İçin Ne Gerekir?
1. Sulh Ceza Hâkiminin Kararı
Eğer uygulama genel bir önleme araması şeklindeyse, Emniyet birimleri önceden Sulh Ceza Hakimliği’nden karar almış olmalıdır. Bu karar;
- Aramanın yapılacağı yeri,
- Zamanı,
- Amacını ve kapsamını açıkça belirtmelidir.
2. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâller: Mülki Amir Emri
Uygulamada bazen hâkim kararı beklenemeyecek acil durumlar olabilir.
Örneğin:
- Bir bomba ihbarı,
- Tehlikeli madde taşıdığı düşünülen bir araç,
- Terör şüphesi gibi durumlar.
Bu gibi hallerde mülki amir (vali/kaymakam) yazılı emirle arama yetkisi verebilir.
ADLÎ VE ÖNLEME ARAMALARI YÖNETMELİĞİ Araçlarda arama Madde 29 : Araçlarda aramanın gerçekleştirileceği yerde, öncelikle kişilerin kaçmasını ve saldırmasını engelleyecek şekilde gerekli güvenlik tedbirleri alınır. Araç araması sırasında, yapılan aramanın konusu olan eşyanın ne olduğu veya aramanın yapılmasına temel teşkil eden sebepler ilgiliye açıklanır. Araç araması, kişiye en az sıkıntı verici şekilde ve makul olan en kısa sürede yapılır. Araç araması, aracın ilk durdurulduğu yerde veya o yerin yakınında, mümkün olduğu kadar başkalarının göremeyeceği tarzda yapılır. Detaylı inceleme yapılması gereken hâllerde, başka yere götürülerek arama yapılabilir. Deniz şartları sebebiyle aramanın denizde mümkün olmaması veya deniz aracının ayrıntılı aranmasının gerektiği hâllerde şüpheli deniz aracı en yakın ve uygun limana çekilerek arama limanda yapılabilir. Araç araması sırasında rastlanan özel kâğıt ve zarflar, içinde müsadereye tâbi bir eşya bulunması ihtimali dışında açılmaz; açılsa dahi yazılı bilgiler okunamaz. Yapılan aramanın neticesinde bir suça ilişkin iz, eser, emare ve delil elde edilirse, kişi yakalanır. Boş araçların aranmasında, arama yapıldığını belirten bir not bırakılır. Bu notta, arama tutanağının bir kopyasının alınabileceği yer belirtilir. Bu maddede yazılı işlemler gece de yapılabilir. Konut, işyeri ve eklentilerinde aramanın yapılması
Maltepe Ceza Avukatı
POLİS VAZİFE VE SALAHİYET KANUNU Önleme araması Madde 9- (Değişik: 2/6/2007-5681/3 md.) Polis, tehlikenin veya suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usûlüne göre verilmiş sulh ceza hâkiminin kararı veya bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde mülkî âmirin vereceği yazılı emirle; kişilerin üstlerini, araçlarını, özel kâğıtlarını ve eşyasını arar; alınması gereken tedbirleri alır, suç delillerini koruma altına alarak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre gerekli işlemleri yapar. Arama talep yazısında, arama için makul sebeplerin oluştuğunun gerekçeleriyle birlikte gösterilmesi gerekir. Arama kararında veya emrinde; a) Aramanın sebebi, b) Aramanın konusu ve kapsamı, c) Aramanın yapılacağı yer, ç) Aramanın yapılacağı zaman ve geçerli olacağı süre, belirtilir. Önleme araması aşağıdaki yerlerde yapılabilir: a) 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu kapsamına giren toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapıldığı yerde veya yakın çevresinde. b) Özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları veya sendikaların genel kurul toplantılarının yapıldığı yerin yakın çevresinde. c) Halkın topluca bulunduğu veya toplanabileceği yerlerde. ç) Eğitim ve öğretim özgürlüğünün sağlanması için her derecede eğitim ve öğretim kurumlarının idarecilerinin talebiyle ve 20 nci maddenin ikinci fıkrasının (A) bendindeki koşula uygun olarak girilecek yüksek öğretim kurumlarının içinde, bunların yakın çevreleri ile giriş ve çıkışlarında. d) Umumî veya umuma açık yerlerde. e) Her türlü toplu taşıma araçlarında, seyreden taşıtlarda. Konutta, yerleşim yerinde ve kamuya açık olmayan işyerlerinde ve eklentilerinde önleme araması yapılamaz. Spor karşılaşması, miting, konser, festival, toplantı ve gösteri yürüyüşünün düzenlendiği veya aniden toplulukların oluştuğu hallerde gecikmesinde sakınca bulunan hal var sayılır. Polis, tehlikenin önlenmesi veya bertaraf edilmesi amacıyla güvenliğini sağladığı bina ve tesislere gelenlerin; herhangi bir emir veya karar olmasına bakılmaksızın, üstünü, aracını ve eşyasını teknik cihazlarla, gerektiğinde el ile kontrol etmeye ve aramaya yetkilidir. Bu yerlere girmek isteyenler kimliklerini sorulmaksızın ibraz etmek zorundadırlar. Milletlerarası anlaşmalar hükümleri saklıdır. Önleme aramasının sonucu, arama kararı veya emri veren merci veya makama bir tutanakla bildirilir.
Maltepe Ceza Avukatı Mustafa Keskin
Polislerin araç arama yetkileri, kamu düzeni ve güvenliğinin sağlanması ile bireysel hak ve özgürlüklerin korunması arasında bir denge kurmayı amaçlar. Adlî aramalar için makul şüphe ve kural olarak hâkim kararı, önleme aramaları için ise tehlikenin veya suç işlenmesinin önlenmesi amacı ve kural olarak hâkim veya mülkî amir kararı gereklidir. Gecikmesinde sakınca bulunan haller istisna teşkil etse de, bu durumlar da belirli usul ve esaslara tabidir. Her iki arama türünde de aramanın gerekçesi ilgiliye açıklanmalı, arama usulüne uygun yapılmalı ve hukuka aykırı delil elde edilmemelidir. Vatandaşların bu haklarını bilmeleri ve hukuka aykırı bir arama ile karşılaştıklarında yasal yollara başvurmaları büyük önem taşımaktadır.
Maltepe ceza avukat ınıza başvurun.
